Białoporek brzozowy (Piptoporus betulinus) grzyb z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae).
Inne nazwy: piniarek brzozowy, huba brzozowa, żagiew brzozowa, porek brzozowy.
Gatunek ten jest powszechnie spotykany w Europie i łatwo można go rozpoznać, gdyż jako pasożyt bytuje na martwych lub obumierających brzozach, doprowadzając drzewo do gnicia. Na żywych drzewach raczej się go nie spotyka, jeśli już to raczej rzadko.
Kapelusz białoporka ma charakterystyczną, gładką obwódkę. Kolor młodych owocników jest początkowo białawy, kształt kulisty. Wraz ze wzrostem barwa zmienia się na bardziej brązową, a kształt na bardziej spłaszczony, czasem przypominający kopyto. To jednoroczny grzyb i choć nie żyje dłużej niż jeden sezon, to jego owocniki (nieco twarde i szczerniałe) można znaleźć w następnym roku.
Białoporek brzozowy to jeden z bardziej wyjątkowych grzybów, którego warto poznać. Choć nie jest jadalny i do celów kulinarnych go nie wykorzystamy (smak ma gorzki), to warto wiedzieć że jest grzybem leczniczym. Ma bardzo bogaty skład, któremu zawdzięcza działanie prozdrowotne. W składzie tym znajduje się wiele związków min. trójterpeny, alkaloidy, kwasy tłuszczowe, sterowe, karotenoidy, witaminy A, B, C, likopen, flawonoidy, piptamina, związki fenolowe i wiele innych.
Działanie lecznicze białoporka:
– przeciwpasożytnicze
– stany zapalne żołądka, wrzody
– infekcje bakteryjne i mikologiczne
– niedobory immunologiczne
– poprawiające trawienie
– na zaparcia
– leczenie ran, stanów zapalnych, oparzeń (świeży plasterek miąższu przyłożyć bezpośrednio do rany, zabandażować)
– uspokajające
– wspomagająco przy odchudzaniu
– przeciwnowotworowe – pod tym kontem badania robione były również w Polsce na UMCS , Uniw. Med. w Lublinie i Uniw. Przyrodniczym we Wrocławiu. Badania te wykazały działanie przeciwnowotworowe wobec komórek raka płuc, gruczolaka okrężnicy, raka tarczycy, raka krtani, raka piersi, raka szyjki macicy.
Już najmniejsza dawka (1 mg/ml) powodowała spadek żywotności komórek nowotworowych.
Ogólnie w różnych badaniach (zarówno w naszym kraju jak i na świecie) wykazano, że kwas betulinowy zawarty w grzybie, inicjuje apoptozę, śmierć komórek nowotworowych.
Grzyb ten znany był już ponad 5000 lat temu. Z tego okresu pochodzi znaleziona lodowa mumia Ötzi, odkryta w 1991 roku w lodowcu alpejskim. Mumia datowana na 5300 lat, miała przy sobie dwa kawałki białoporka brzozowego, zapewne do leczenia pasożytów jelitowych, które wykryto w jej układzie pokarmowym.
Rosjanie od dawien dawna wykorzystywali w medycynie ludowej białoporka m. in. w łagodzeniu stanów zapalnych, jako środek na pasożyty żołądka i układu pokarmowego oraz zewnętrznie jako środek antyseptyczny na rany. Herbata parzona z tego grzyba była stosowana jako środek na ukojenie nerwów oraz eliminujący zmęczenie.
Białoporek ma i miał wiele więcej zastosowań dawniej i dziś, nie tylko leczniczych np. :
– jako rozpałka
– materiał do uszczelniania (z młodych owocników wykrawano uszczelki)
– jako proch strzelniczy
– do wyrobu kapeluszy
– do ostrzenia brzytwy i noży
Suszenie i przechowywanie
Grzyb szybko wysycha i robi się twardy, więc krótko po zbiorze należy pociąć go na drobne kawałki. Suszyć w temperaturze do 60°C. Wysuszony białoporek przechowywać w suchym i ciemnym miejscu. Przed użyciem zmielić w elektrycznym młynku do kawy.
Lecznicze preparaty z białoporka
Przygotowanie naturalnych preparatów wymaga ścisłego przestrzegania przepisu, w przeciwnym razie możliwe są nudności, wymioty i bóle głowy.
Napar w celu usunięcia nadwagi
1 łyżka suszonego grzyba zalana 1 szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem, najlepiej w termosie przez co najmniej 2 godz.
Pić ok. 100 ml naparu pół godziny przed posiłkami trzy razy w ciągu dnia.
Czas kuracji 1 miesiąc.
Wywar
1 płaską łyżkę proszku zalać 3/4 szklanki przegotowanej wody i odstawić na noc. Rano doprowadzić do wrzenia, wystudzić. Popijać w ciągu dnia po łyżeczce. Stosować np. przy infekcjach wirusowych czy grypie. Dobrze jest łączyć z owocami dzikiej róży bogatymi w wit. C .
Odwar
1 płaską łyżkę proszku z białoporka zalać szklanką wrzątku i gotować na wolnym ogniu 10 minut. Po wystudzeniu przecedzić, pić małymi porcjami w ciągu dnia między posiłkami.
Nalewka na alkoholu
Proszek z białoporka zalać alkoholem 60% w proporcji 1:5. Odstawić na dwa tygodnie. Następnie przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po 15 ml ( ok. 1 i 1/2 łyżki stołowej)
Podczas leczenia wątroby nie stosować nalewki alkoholowej, w takich przypadkach stosuje się wywar lub herbatę.
Herbata
Suszony proszek z białoporka zaparzyć w termosie, następnie dodać do herbaty (nie więcej niż 1 łyżka stołowa naparu na filiżankę).
Profilaktyka zdrowotna
W profilaktyce grzyb przyjmuje się dwa razy w roku, przebieg leczenia powinien trwać 1 miesiąc. Można przygotować szybkie napary, w tym celu należy zalać 1 g proszku 0,5 litra wrzącej wody i pozostawić na 7 godzin. Pić 70 ml przed posiłkami trzy razy dziennie.
Źródła:
https://gribnik.info/trutovik-berezovyj/
https://rozanski.li/4683/wybrane-grzyby-lecznicze-lasw-krosnienskich/
http://www.czytelniamedyczna.pl/