Catalpa inaczej Surmia i jej właściwości lecznicze

Catalpa (czyt. Katalpa) zwana też Surmią – rodzina bignoniowate (Bignoniaceae), jest drzewem pochodzącym z terenów Azji i Ameryki Północnej. Drzewo także sadzone (szczególnie w celach dekoracyjnych) w krajach Europy, np. Francja, Włochy, a coraz częściej i w Polsce.

Catalpa to bardzo dekoracyjne drzewo liściaste, jej jasnozielone liście w kształcie serca zakończone dłuższym ogonkiem osiągają wielkość od 15 – 30 cm. Kwitnienie przypada na czerwiec, lipiec. Kwiaty o słodkim, intensywnym zapachu zebrane gromadnie w charakterystyczne stożki, wzniesione ku górze. Wielkość każdego z nich to mniej więcej 5 cm. W zależności od odmiany, kwiaty różnią się kolorem i plamkami wewnątrz kielichów. Często zdarza mi się spotykać odmianę o białych kwiatach z bordowymi plamkami i pomarańczowymi smugami ( Surmia zwyczajna ), jak widać na zdjęciach.

Owocem Catalpy są długie strąki, łuszczyny o długości 20 – 40 cm. Strąki początkowo mają kolor zielony, z czasem zasychają zmieniając barwę na brązową, podobnie jak w przypadku Paulowni o której już pisałam. Różnicą jest kształt owocu, lecz i tu suchy owoc po pęknięciu uwalnia maleńkie nasiona.
Suche strąki przypominają strąki fasoli, dlatego czasem można się spotkać z określeniem ,, fasolowe drzewo”. Strąki pozostają na drzewie długo, nawet w czasie zimy zdobią je, gdy już wszystkie liście opadną.

Drzewa te dorastają do 15 m wysokości, zdarza się że i nieco wyżej. Cieszą się długowiecznością (120 – 150 lat) zatem starannie należy wybierać miejsca w których mają rosnąć docelowo. Wzrost ich jest dość szybki, nie mają zbytnich wymagań co do warunków otoczenia i gleby. Ważne jest jednak to aby posadzić Catalpę w miejscu słonecznym, bo takie lubi najbardziej, może to być półcień ale raczej widny, niezbyt ciemny.
Drzewa te nie lubią towarzystwa innych drzew.
Co jeszcze jest istotne to to, że roślina jest odporna na mróz, nawet do – 20 stopni, jednak młode sadzonki dobrze jest na zimę okryć.

Jest wiele odmian Catalpy, do celów leczniczych wykorzystywana jest Catalpa bignonioides – Surmia zwyczajna i Catalpa ovata – Surmia jajolistna.

W tradycyjnej farmakopei Ameryki i Indian Zachodnich kora, liście i kwiaty Catalpy znane są ze swoich właściwości antyseptycznych, przeciwpasożytniczych, ściągających, uspokajających. Preparaty zalecane jako środek leczniczy w przypadku astmy, krztuśca, duszności, czerwonki, też jako środek przeczyszczający.
Odwary z liści stosowane w celu łagodzenia bólu stawów, bólu hemoroidalnego i swędzenia.
Maść ze zmiażdżonej kory na skórę stosowana w leczeniu egzemy, świerzbu, opryszczki, łuszczycy i grzybicy.

Catalpę, jako roślinę o właściwościach leczniczych opisał również dr.Różański. Ja jedynie przytoczę to co zostało już przez niego szczegółowo powiedziane i opisane.

Surowcem są owoce i liście wspomnianych dwóch gatunków Catalpy.
Suszyć je należy w ciemny i przewiewnym miejscu.
Suchy surowiec należy przechowywać w opakowaniach bez dostępu światła, w tem. do 20 stopni Celsjusza.
Trwałość takiego surowca wynosi 2 lata.

Składniki czynne: irydoidy (do 1%), głównie katalpol, katalpozyd; polifenole, białka, tłuszcze (bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe).

Działanie fitofarmakologiczne: typowo kortykopodobne, przeciwzapalne, przeciwko autoagresji immunologicznej, przeciwbólowe, przeciwwysiękowe, hamujące rozrost tkanki limfoidalnej, przeciwastmatyczne, przeciwreumatyczne, antyalergiczne. Katalpol wywiera wpływ neuroprotekcyjny i przeciwnowotworowy. Zalecany przez niektórych fitoterapeutów w leczeniu choroby Parkinsona.
Irydoidy są silnie przeciwzapalne. 1 mg aukubiny, werbenaliny, czy loganiny odpowiada sile działania 0,5 mg syntetycznej indometacyny. Katalpozyd blokuje aktywność NF-κB (nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells). W dodatku katalpol ma zdolność wzbudzania wydzielania glikokortykosteroidów i dehydroepiandrosteronu w nadnerczach. Dzięki temu występuje działanie wytłumiające odczyny autoagresji immunologicznej (przydatne w leczeniu chorób autoimmunologicznych). Należy pamiętać, że katalpa działa immunosupresyjnie. Hamuje obrzęk, ból, przekrwienie. Przy dłuższym zażywaniu wywołuje euforię i przyrost masy mięśniowej.

Wskazania: choroba Hashimoto (thyroiditis Hashimoto), atopowe zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie skóry, katar sienny, polekowe reakcje skórne, choroba Leśniowskiego-Crohna, pęcherzyca, ostre stany zapalne oczu, sarkoidoza, neurodermatoza, reumatyzm, toczeń, otoskleroza, astma, uogólnione choroby alergiczne, łuszczyca, białaczka limfoblastyczna, niedokrwistość hemolityczna. Spadek poziomu DHEA w wieku podeszłym (osłabienie pamięci i aktywności życiowej, depresja, złe samopoczucie, zmniejszenie odporności na stres, zaburzenia snu).

W medycynie ludowej: uporczywy kaszel, przewlekłe nieżyty układu oddechowego, astma, krztusiec.

Przeciwwskazania: nadczynność kory nadnerczy, hiperandrogenizm. Skąd efekt przyrostu masy mięśni po zażywaniu katalpy? Irydoidy katalpolowe mają zdolność zwiększania uwalniania dehydroepiandrotestosteronu i androstendionu, które są przekształcane do testosteronu i dihydrotestosteronu, a te jak wiadomo mają właściwości anaboliczne.

Napar katalpowy – Infusum Catalpae: 2 łyżki sproszkowanych owoców lub liści zalać 1 szklanką wrzącej wody, odstawić na 30 minut pod przykryciem, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance naparu. Stosować również zewnętrznie (okłady, płukanki, przemywania, nasiadówki).
(Tu dodam że smak naparu jest bardzo gorzki, dla mnie był trudny do przełknięcia więc dosładzałam miodem.)

Maść katalpowa na zmiany skórne – Unguentum Catalpae: świeże liście lub owoce zmiksować z olejem lnianym, konopnym lub rokitnikowym i spirytusem na konsystencję papki. Nakładać na chore miejsce (np. egzema, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca), najlepiej pod ceratkę i bandaż elastyczny. Stosować dwa razy dziennie.

Wino katalpowe – Vinum Catalpae: 1 część liści suchych lub świeżych, albo owoców, po uprzednim rozdrobnieniu, zalać 5 częściami wina wytrawnego czerwonego lub białego. Odstawić na miesiąc. Codziennie wypić 1 kieliszek takiego wina.

Czas kuracji preparatami wyżej opisanymi: 1 miesiąc; powtarzać co kwartał.

W kosmetologii: wypryski na tle alergicznym, trądzik różowaty (maseczka, tonik, krem/żel z wyciągiem na winie katalpowym; wino katalpowe do celów dermatologicznych: 1 część objętościowa surowca na 3 części objętościowe wina).

Wykazuje synergizm z ziołami zawierającymi fitosterole i saponiny i alkaloidy sterydowe, np. kozieradka – Trigonella, Cyanotis, Sarsaparilla, juka – Yucca, czworolist – Paris, konwalijka – Maianthemum, psianka słodkogórz Solanum dulc-amara. W połączeniu z Dioscorea (pochrzyn), kozieradką Trigonella, lukrecją (Glycyrrhiza) staje się potężnym środkiem wpływającym na gospodarkę hormonalną! (patrz opisy tych ziół), co może być w umiejętny sposób wykorzystane, np. w leczeniu schorzeń reumatycznych, niedoboru DHEA, zaniku mięśni, stwardnienia rozsianego.
Catalpa wykazuje również synergizm ze wspomnianą Paulownią.